ผูถีชู่เฉิน (จีน: 菩提树神; แปลตรงตัว: “เทวดาต้นโพธิ์”) เป็นนางไม้ (รุกขเทวดา) ผู้สถิตย์และพิทักษ์รักษาในต้นโพธิ์ ซึ่งอันต้นโพธิ์นี้เป็นร่มไม้ที่สำคัญอันสมเด็จพระผู้มีพระภาคสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทับในการทรงสมาธิในการตรัสรู้ นางได้รับการสักการะบูชายกย่องในฐานะเทพีในพระพุทธศาสนาแบบจีนและเป็นหนึ่งในยี่สิบสี่ธรรมบาลจีน[1][2] ในทางพระพุทธศาสนาแบบเถรวาทอธิบายว่านางนั้นคือบุคลาธิษฐานของต้นโพธิ์และพระคุณของของต้นโพธิ์อันมีคุณแด่สมเด็จพระผู้มีพระภาคสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น คติของนางในในพระพุทธศาสนาแบบจีนในทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี คือ การผสานความเชื่อศาสนาพื้นเมืองเดิมเข้ากับพระพุทธศาสนา เช่นเดียวกับพระพุทธศาสนาแบบพม่า พระพุทธศาสนาแบบกัมพูชาในคติความเชื่อ พระเสื้อวัด อารักษ์ มเหสักข์ (มเหศักดิ์) เทพารักษ์ เจ้าพ่อเจ้าแม่ต่าง ๆ อันมีหน้าที่รักษาศาสนสถานของศาสนาพุทธ
ในพระบวรพุทธศาสนาสมเด็จพระผู้มีพระภาคสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณพระธรรมอันประเสริฐแล้วในจักรวาล และในบุคลาธิษฐาน คือสัญลักษณ์แห่งการตรัสรู้และความรู้แจ้ง สติสัมปชัญญะ ปัญญา[3] ในการตีความทางพุทธศาสนาเชิงปรัชญาอธิบายถึงคุณของต้นพระศรีมหาโพธิ์ซึ่งมีความงามและคุณเปรียบเสมือนดังบุคลาธิษฐานของเทวีนางไม้ตนนี้[4]
ในพระพุทธศาสนาแบบจีนเทวีนางไม้องค์นี้ขนานนามในภาษาจีนว่าผูถีชู่เฉิน นางเป็นหนึ่งในคณะธรรมบาล สิบหกธรรมบาลจีน (十六諸天 Shíliù Zhūtiān) และ ยี่สิบธรรมบาลจีน (二十諸天 Èrshí Zhūtiān) และ ยี่สิบสี่ธรรมบาลจีน (二十四諸天 Èrshísì zhūtiān) ในประติมานวิทยาปรากฏเป็นรูปนางเทพธิดาแบบนางเทพีในคติพุทธมักมีสองหัตถ์โดยในหัตถ์ของนางนั้นถือกิ่งโพธิ์อันเป็นสัญลักษณ์ของต้นพระศรีมหาโพธิ์ของพระพุทธองค์
ที่มา Wikipedia